Rosiczka okrągłolistna

Flora Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego cechuje się dużym bogactwem, różnorodnością i naturalnością. Stwierdzono ponad 900 gatunków roślin naczyniowych. Wiele z nich to rośliny chronione, rzadkie i zagrożone w skali Polski. Na uwagę zasługuje występowanie gatunków reliktowych, w tym reliktów glacjalnych rozprzestrzenionych po okresie zlodowacenia, a obecnie rosnących na nielicznych stanowiskach w kraju stanowiąc osobliwości florystyczne. Specyficzną cechą jest także znaczny udział gatunków górskich. O specyfice flory Parku w dużym stopniu decyduje położenie geograficzne. Występują tu zarówno gatunki typowe dla chłodnych obszarów pojezierzy, jak i cieplejszych regionów Polski centralnej. Na charakter flory wpływa także duża różnorodność siedlisk, uwarunkowana silnie urozmaiconą rzeźbą terenu, stosunkami hydrologicznymi, glebowymi i mikroklimatycznymi. Istotny udział w kształtowaniu środowiska przyrodniczego ma obecność licznych form wklęsłych, zajętych przez cieki, zbiorniki wodne, torfowiska i źródliska. Nie bez znaczenia jest również fakt, że styka się tu pofałdowany obszar wysoczyzny morenowej z równiną sandru dobrzyńskiego.

Znaczna część gatunków chronionych na terenie Parku ma wiele stanowisk, a na niektórych występuje obficie. Do takich należą m.in. widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum i widłak goździsty L. clavatum, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia, wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, lilia złotogłów Lilium martagon, czosnek niedźwiedzi Allium ursinum, kukułka krwista Dactylorhiza incarnata i kukułka plamista D. majalis.

Na terenie Parku występują 4 gatunki wymienione w załączniku Dyrektywy Siedliskowej Natury 2000 tj.: sasanka otwarta Pulsatilla patens, leniec bezpodkwiatkowy Thesium ebracteatum, lipiennik Loesela Liparis loeselii i starodub łąkowy Ostericum palustre. Dwa pierwsze gatunki znane są nie tylko z pojedynczych stanowisk.

Specyfiką flory Parku jest występowanie gatunków reliktowych, w tym reliktów glacjalnych. Zanotowano łącznie 15 gatunków reliktowych, z których 8 rośnie obecnie – głównie na torfowiskach, rzadziej w lasach. Do aktualnie występujących reliktów glacjalnych należą: bażyna czarna Empetrum nigrum, gwiazdnica grubolistna Stellaria crassifolia, zimoziół północny Linnaea borealis, turzyca strunowa Carex chordorrhiza, konietlica syberyjska Trisetum sibiricum, arnika górska Arnica montana, bagno zwyczajne Ledum palustre i trzcinnik prosty Calamagrostis stricta. Są to gatunki niezmiernie rzadkie i silnie zagrożone.

W licznej grupie taksonów rzadkich i zagrożonych znajdują się gatunki typowe dla różnych siedlisk, wśród których wiele jest też prawnie chronionych. Znacznie zagrożone są borealne gatunki torfowiskowe, głównie ze względu na obniżanie się poziomu wody i naturalną sukcesję roślinności. Jest to m.in. wymieniona wyżej reliktowa gwiazdnica grubolistna Stellaria crassifolia, bagnica torfowa Scheuchzeria palustris, przygiełka biała Rhynchospora alba, lipiennik Loesela Liparis loeselii. Rzadkie, zagrożone i chronione gatunki borealne występują też w wilgotnych lasach np. wroniec widlasty Huperzia selago, i na łąkach np. goździk pyszny Dianthus superbus.

Do roślin zagrożonych należy zaliczyć światłolubne i ciepłolubne gatunki elementu pontyjskiego. Są to głównie rośliny świetlistych dąbrów, muraw kserotermicznych i widnych okrajków leśnych. Do tej grupy należy m.in. chroniony leniec bezpodkwiatkowy Thesium ebracteatum, jaskier wielokwiatowy Ranunculus polyanthemos, traganek piaskowy Astragalus arenarius, wiązówka bulwkowa Filipendula vulgaris, gorysz siny Peucedanum cervaria, okrzyn łąkowy Laserpitium prutenicum, marzanka barwierska Asperula tinctoria i ciemiężyk białokwiatowy Vincetoxicum hirundinaria. Sukcesywne wkraczanie i rozrastanie się drzew i krzewów liściastych ogranicza możliwości rozwoju tych roślin. Na skutek zacieniania zanikają też sasanka otwarta Pulsatilla patens i pluskwica europejska Cimicifuga europaea, reprezentujące element południowosyberyjski. Interesującymi gatunkami rzadkimi i zagrożonymi są przedstawiciele elementu atlantyckiego. Są to m.in. kłoć wiechowata Cladium mariscus (gatunek szuwarowy), chroszcz nagołodygowy Teesdalea nudicaulis (typowy dla pionierskich muraw napiaskowych) i wąkrota zwyczajna Hydrocotyle vulgaris (roślina torfowisk i łąk).

Na szczególną uwagę zasługuje ponadto grupa gatunków górskich, reprezentująca element środkowoeuropejski. Przyjmując aktualne kryteria wyróżniania tej grupy na terenie Parku stwierdzono 12 gatunków górskich, w tym 11 rosnących obecnie. Do najbardziej interesujących należy czosnek niedźwiedzi Allium ursinum, masowo rosnący w runie grądów niskich i łęgów w okolicy Górzna. Do tej grupy należy również arnika górska Arnica montana, spotykana na skrajach świetlistych dąbrów i borów mieszanych na południe od Lidzbarka. Pozostałe gatunki górskie to kokoryczka okółkowa Polygonatum verticillatum, przytulia hercyńska Galium saxatile, skrzyp olbrzymi Equisetum telmateia, wroniec widlasty Huperzia selago, tajęża jednostronna Goodyera repens, olsza szara Alnus incana, bez koralowy Sambucus racemosa, jodła pospolita Abies alba i porzeczka alpejska Ribes alpinum.