Przydrożne krzyże i kapliczki są nieodzownym elementem krajobrazu Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku krajobrazowego. Stanowią ważną cząstkę dziedzictwa kulturowego tego terenu. Każdy z obiektów posiada własną historię oraz swojego fundatora. Krzyże i kapliczki to przykład sztuki sakralnej, będącej przejawem ludowej pobożności i religijności. Najczęściej stawiane były w XIX wieku, w trudnych czasach - podczas wojen, głodów, biedy, epidemii. Zlokalizowane są przeważnie na rozstajach dróg, przy szlakach drogowych czy leśnych duktach. Wznoszone były w dowód wdzięczności, w celu upamiętnienia ważnych wydarzeń, ale również w określonej intencji. Miały także chronić miejscową ludność przed chorobami, powodziami czy pożarem.
W 2013 roku Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy przy współpracy z Klubem seniora „Pogoda jesień”, Gminny Ośrodkiem Kultury w Górznie oraz Urzędem Miasta i Gminy Górzno, podjął się inwentaryzacji oraz charakterystyki części przydrożnych krzyży i kapliczek, znajdujących się na terenie gminy Górzno. Efektem prac było m.in. wydanie folderu promocyjnego pn. "Przydrożne kapliczki w jesiennym krajobrazie". Wykonane zdjęcia oraz zebrane wiadomości zostały zaprezentowane na wystawie fotograficznej, która odbyła się w GOK w Górznie.
Temat przydrożnych krzyży i kapliczek został reaktywowany w 2020 roku, dzięki inicjatywie poprowadzonej przez członków Parafialnego Klubu Seniora im. Św. Jana Pawła II oraz Koła Gospodyń Wiejskich miasta Górzno. Inicjatywa była częścią projektu Gminnego Ośrodka Kultury w Górznie pn. „Górzno / Nowe Spojrzenie”, zrealizowanego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Dom Kultury+. Inicjatywy lokalne 2020”. Dzięki odbytym spotkaniom, wyjazdom, konsultacjom i rozmowom z lokalnymi mieszkańcami zebrano obszerny materiał, który umożliwił wydanie publikacji pn. „Górzno. Szlakiem gminnych kapliczek i krzyży”:
Publikacja zawiera zdjęcia oraz opis 68 zainwentaryzowanych przydrożnych krzyży, kapliczek oraz figurek sakralnych. Ponadto w ramach projektu opracowano interaktywną mapę z lokalizacją i charakterystyką wszystkich ww. obiektów. Mapa jest dostępna pod adresem:
Przydrożne krzyże i kapliczki to cenne zabytki kultury. Stanowią część historii regionu, którą warto pielęgnować i przekazywać następnym pokoleniom.
Autor: Tomasz Górny
Fot.: Piotr Witkowski