Rezerwaty przyrody

Jedną z form ochrony przyrody tworzonych w myśl ustawy o ochronie przyrody jest rezerwat przyrody. Definiowany jest on jako obszar obejmujący zachowanie w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, określone, gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych. Obecnie rezerwaty powoływane są zarządzeniem wojewody przy aprobacie Ministra Środowiska.

Szczególnym celem ochrony może być np.: zachowanie walorów krajobrazowych lub zachowanie rzadkiego gatunku roślin bądź zwierząt. Dlatego rezerwaty przyrody dzieli się na następujące typy: leśne, florystyczne, stepowe, solniskowe, faunistyczne, wodne, krajobrazowe, przyrody nieożywionej i torfowiskowej.

Ze względu na reżim ochrony wyróżniamy rezerwaty:

Ścisłe - na terenie których całkowicie eliminuje się ingerencję człowieka,
Częściowe – gdzie dopuszcza się stosowanie zabiegów np., pielęgnacyjnych w realizacji głównego celu ochrony, jednakże wszelkie zabiegi pielęgnacyjne i prace naukowo- badawcze winny być uzgodnione z Wojewódzkim konserwatorem przyrody.

W granicach Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny dotychczas powołano 14 rezerwatów przyrody, we wszystkich rezerwatach wprowadzono ochronę częściową. Na obszarze rezerwatów zabrania się miedzy innymi:

wycinania drzew i pobierania użytków drzewnych z wyjątkiem wypadków uzasadnionych potrzebami gospodarstwa rezerwatowego,
zmiany stosunków wodnych naruszających w sposób istotny warunki ekologiczne,
zbioru ziół leczniczych i innych roślin oraz zbioru owoców i nasion drzew i krzewów, z wyjątkiem nasion na potrzeby odnowienia lasu,
pozyskiwania ściółki leśnej i pasania zwierząt gospodarskich,
niszczenia gleby i pozyskiwania kopalin,
zanieczyszczania wody i terenu oraz wzniecania ognia, oraz zakłócania ciszy,
stosowania wszelkich środków chemicznych,
niszczenia drzew i innych roślin, polowania, chwytania, płoszenia i zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia gniazd, wybierania jaj i piskląt wszystkich gatunków ptaków,
umieszczania tablic, napisów i innych znaków, z wyjątkiem tablic i znaków związanych z ochroną rezerwatu,
wznoszenia budowli oraz zakładania i budowy urządzeń komunikacyjnych i innych urządzeń technicznych,
przebywania poza miejscami ściśle wyznaczonymi

Jezioro Rakutowskie

Rezerwat typu faunistycznego utworzony w 1982 roku, położony na obszarze Niecki Kłócieńskiej, jest największym i najciekawszym zbiornikiem wodnym w granicach GWPK (powierzchnia 414,07 ha), położony na trenie Gminy Kowal. Rezerwat został utworzony w celu zachowania największego na Pojezierzu Gostynińskim jeziora oraz terenów przyległych z charakterystycznymi zbiorowiskami roślinnymi oraz miejscami bytowania wielu rzadkich, objętych ochroną gatunków ptaków. Obszar chroniony stanowi basen do którego spływa woda z powierzchni kilkuset kilometrów kwadratowych, w ciągu roku okresowo ulega zmianie powierzchnia lustra wody o 60 – 70 ha, przy nieznacznych wahaniach poziomu wody. Jezioro jest jednym z nielicznych na Kujawach zbiorników czystej wody, co stwarza dogodne warunki życia dla bogatej ichtiofauny i roślinności wodnej, jest otoczone szerokim pasem trzcinowisk, z dominującą trzciną pałką wodną i oczeretem. W malowniczych zatokach pływają liście grężeli i grzybieni białych. Jezioro wraz z przyległymi okresowo zalewanymi łąkami turzycowymi jest prawdziwym rajem dla ptaków, które znajdują tu doskonałe warunki żerowania i odpoczynku podczas wiosenno-jesiennych wędrówek, a także bezpieczne miejsca lęgowe.

Olszyny Rakutowskie

Rezerwat typu leśnego o powierzchni 174,62 ha, utworzony w 1978 roku, położony na obszarze Niecki Kłócieńskiej, w leśnictwie Kurowo, Nadleśnictwo Włocławek, administracyjnie położony w Gminie Baruchowo, graniczy z rezerwatem Jezioro Rakutowskie. Został utworzony w celu ochrony olsów i łęgów jesionowo – olszowych. Warunkiem zachowania największego na Kujawach kompleksu lasów liściastych, jakim są „Olszyny Rakutowskie", jest utrzymanie wysokiego poziomu wód w Jeziorze Rakutowskim i na okolicznych łąkach. Jedynie ochrona obu biotopów, ekologicznie ze sobą powiązanych i stanowiących nierozerwalną całość, umożliwi zachowanie wspaniałej przyrody tego obiektu.

Jazy

Najstarszym rezerwat w GWPK utworzony w 1963 r., jego powierzchnia to 2,68 ha. Administracyjne położony jest na terenie Gminy Włocławek w Województwie Kujawsko-Pomorskim. Obszar rezerwatu jest całkowicie zalesiony. Został utworzony w celu ochrony miejsc gniazdowania czapli siwej oraz 170-letniego drzewostanu sosnowego. Jednakże po utworzeniu zbiornika na Wiśle czaple z rezerwatu przeniosły się na rzekę w okolicę miejscowości Wistka Szlachecka. Obecnie „Jazy" są rezerwatem leśnym obejmującym starodrzew sosnowy.

Wójtowski Grąd

Rezerwat typu leśnego, utworzony w 1987 r. jego powierzchnia wynosi 3,52 ha, położony w Leśnictwie Przyborowo, Nadleśnictwo Włocławek, administracyjnie w Gminie Włocławek. Zasługuje na uwagę jako obiekt o dużych walorach krajobrazowych, florystycznych i biocenotycznych. Głównym przedmiotem ochrony jest rzadki w GWPK fragment zbiorowiska grądowego, porastającego południowe zbocze śródlądowej wydmy nad Jeziorem Wójtowskim Dużym. Stary, stuletni drzewostan tworzy lipa drobnolistna. W warstwie krzewów panuje głównie leszczyna pospolita. Walory rezerwatu podkreślają stanowiska rzadkich na Kujawach roślin zielonych: lilii złotogłów, marzanki wonnej, turówki leśnej, przylaszczki pospolitej, perłówki zwisłej.

Gościąż

Rezerwat geomorfologiczny, utworzony w 2000 r., jego powierzchnia wynosi 225,05 ha. „Gościąż" to zespół kilku tzw. jezior na 'Jazach (Gościąż, Brzózka, Mielec, Wierzchoń) oraz otaczające je torfowiska i lasy, położony a terenie leśnictwa Dąb Mały i Ruda, Nadleśnictwa Włocławek, administracyjnie w Gminie Włocławek. W największym z jezior - Gościąż - zachowały się unikalne w świecie osady denne, będące przedmiotem badań i rozważań naukowców polskich i europejskich. Ich rozpoznanie dało możliwość odtwarzania historii zmian środowiska, w tym klimatu i szaty roślinnej w ciągu ostatnich 13000 lat życia na Ziemi. W diagramach pyłkowych uchwycono zmiany roślinności sugerujące antropogeniczne przekształcenia środowiska odnoszące się do około 6 700 lat PNE. Występujące w osadach dennych na przemian jasne i ciemne pary warstewek, głównie gytii węglanowo – siarczkowej odpowiadają niewątpliwie rocznym cyklom akumulacji. Miąższość tych lamin jest zmienna, od 0,2 mm do 8 mm w górnej części osadów, której nie uległy jeszcze procesowi diagenezy. Na niektórych odcinkach zaznaczają się wyraźnie 9-11-letnie serie lamin odpowiadające podstawowym cyklom aktywności słońca.

Jastrząbek

Rezerwat leśny, największy w mazowieckiej części GWPK, położony w leśnictwie Jastrząbek Nadleśnictwa Łąck, na terenie Gmin Nowy Duninów o Łąck, jego powierzchnia wynosi 463,2 ha, został utworzony w 1988 r. Urzeka pięknem krajobrazu i wspaniałą przyrodą. Celem powołania rezerwatu było zachowanie ekosystemów leśnych, jeziornych i bagiennych, leżących w strefie marginalnej zlodowacenia bałtyckiego. Różnorodne ślady działalności lodowca - ozy, kemy, jeziora - urozmaicają i niezwykle uatrakcyjniają rzeźbę tego terenu. W rezerwacie znajdują się dwa malowniczo położone niewielkie jeziora: Sendeń i Jeziorko, otoczone bagnami i torfowiskami. Na jezioro Sendeń wkracza pło torfowcowe z rzadkimi roślinami: rosiczką okrągłolistną, rosiczką długolistną, pływaczem drobnym i średnim, widłakiem torfowym, lepiennikiem Loesera, bagnicą torfową. Doskonałe warunki znalazły w rezerwacie ptaki: kolonia lęgowa mewy śmieszki i pospolite gatunki wodne, np. perkoz dwuczuby, kaczka krzyżówka, czernica, łyska. Jeziora otaczają zbiorowiska leśne o bogatym składzie gatunkowym drzewostanów, wśród których panuje sosna, obok dębu, modrzewia, olszy i brzozy. Do szczególnie cennych należy stupięćdziesięcioletni drzewostan modrzewiowo-dębowo-sosnowy. Zróżnicowane siedliska porasta: bór mieszany, świeży, grąd, ols, zbiorowiska zaroślowe i szuwarowe.

Kresy

Rezerwat leśny, utworzony w 1988 r., jego powierzchnia wynosi 182,35 ha, położony jest w Leśnictwie Duninów Nadleśnictwa Gostynin, administracyjnie w Gminie Nowy Duninów, na obszarze, przez który w okresie średniowiecza przebiegała granica Mazowsza i Kujaw, stąd wywodzi się jego nazwa. Rezerwat obejmuje zbiorowiska oligotroficzne boru świeżego, bagiennego i mieszanego wilgotnego, fragmenty boru suchego oraz torfowisko przejściowe „Mysadle" z ciekawą florą hydrofitową. Krajobraz rezerwatu urozmaicają wydmy porośnięte stuletnimi drzewostanami sosnowymi.

Komory

Rezerwat leśny, utworzony w 1988 r., jego powierzchnia wynosi 17,75 ha, położony w Leśnictwie Lucień, Nadleśnictwo Gostynin, administracyjnie w Gminie Gostynin, obejmuje południowo-wschodnie obrzeże Jeziora Lucieńskiego, z pięćdziesięciometrowym pasem wód. W rezerwacie podlegają ochronie przyległe do jeziora zbiorowiska roślinne, porastające malowniczo położone zbocze misy jeziornej. Fitocenozy te tworzą ciąg naturalnych ekosystemów. Przy brzegu jeziora rozwija się pas oczeretów, który przechodzi w bagniste olsy i łęgi, z okazami ponad dziewięćdziesięcioletniej olsy czarnej. Skarpę porasta grąd ze stutrzydziestoletnimi dębami szypułkowymi z domieszką brzozy i jaworu. Najwyżej położone partie rezerwatu zajmuje bór mieszany.

Lucień

Rezerwat leśny, utworzony w 1988 r., o powierzchni 55,44 ha, położony nad Jeziorem Lucieńskim, w leśnictwie Lucień nadleśnictwa Gostynin, na ternie Gminy Gostynin. Obejmuje południowo-wschodni fragment jeziora oraz pobliskie zbiorowiska leśne. Główne walory rezerwatu to piękno jeziora, interesująca konfiguracja terenu i zbiorowiska leśne. Jezioro otacza zarastające torfowisko niskie, porośnięte olsem. Występują tu drzewostany olszy czarnej w wieku siedemdziesięciu lat. Przyległe spadziste zbocza zajmuje grąd, najwyżej zaś położone siedliska - bory mieszane, które zachwycają stuletnimi okazami sosny zwyczajnej z domieszką brzozy brodawkowanej i dębu szypułkowego. W warstwie krzewów występują: kruszyna, jałowiec, berberys i inne. Wśród bogatego runa można spotkać gatunki chronione, np. lilię złotogłów i widłaka jałowcowego.

Lubaty

Rezerwat leśny, utworzony w 1988 r., o powierzchni 33,50 ha, położony w Leśnictwie Choinek Nadleśnictwa Gostynin, na terenie Gminy Gostynin, chroni malowniczo położony i trudno dostępny duży fragment jeziora Lubaty oraz otaczające je zbiorowiska bagienne i leśne. Wyróżnia się pierwotnym, mało zmienionym przez człowieka charakterem przyrody. Tereny przyległe do jeziora zajmuje ols, zaś bardziej suche - bór mieszany dębowo-sosnowy z bogatą gatunkowo warstwą podszytu i runa oraz bór sosnowy. Należy podkreślić duże walory krajobrazowe rezerwatu.

Łąck

Rezerwat leśny, utworzony w 1979 r., jego powierzchnia wynosi 15,50 ha, jest położony w pobliżu stacji kolejowej Łąck, na terenie Leśnictwa Podgórze Nadleśnictwa Łąck w granicach Gminy Łąck. Przedmiotem ochrony rezerwatu jest stuosiemdziesięcioletni drzewostan sosnowy z domieszką grabu, dębu i brzozy. Wcześniej ochronie podlegały tu także liczne gniazda czapli siwej, której obecność odnotowano tu już w 1936 roku. W rezerwacie wyróżniono fitocenozy grądu i subborealnego boru mieszanego w odmianie sarmackiej oraz bogaty gatunkowo podszyt i runo leśne właściwe dla wymienionych zespołów.

Dąbrowa Łącka

Rezerwat krajobrazowo –leśny, utworzony w 1990r, jegopowierzchnia wynosi 305,87 ha, położony w Leśnictwie Łąck Nadleśnictwa Łąck na terenie Gminy Łąck. Utworzono w celu ochrony różnorodnych zbiorowisk leśnych, bagiennych, pastwiskowych, łąkowych oraz Jeziora Łąckiego Małego. Krajobraz urozmaica interesująca rzeźba terenu, na którą składają się liczne obniżenia i wyniosłości oraz malownicze jezioro. Chronione zbiorowiska, leśne niewiele odbiegają od naturalnych. W drzewostanie dominuje sosna, dąb szypułkowy, olsza, brzoza omszona. Do najstarszych należą ponad stusześćdziesięcioletnie pomnikowe dęby szypułkowe i osiemdziesięcioletnie bezszypułkowe. Z zielnych roślin chronionych rosną tu: widłak goździsty, lilia złotogłów, grążel żółty, grzybień biały. Rezerwat ma duże walory poznawcze i dydaktyczne.

Korzeń

Rezerwat leśny, utworzony w 1988 r., jego powierzchnia wynosi 36,32 ha, położonym w pobliżu rezerwatu „Dąbrowa Łącka” , administracyjnie w leśnictwie Łąck Nadleśnictwa Łąck na terenie Gminy Łąck. Ochroną objęte są tu przepiękne drzewostany dębowo-sosnowo-grabowe. W rezerwacie obserwuje się silną ekspansję grabu. Podszyt rozwija się w stopniu niewielkim. W runie spotyka się wiele gatunków rzadkich i chronionych: bluszcz, wawrzynek wilczetyko, jarzmiankę większą i inne. Rezerwat ze względu na wzorowo prowadzoną gospodarkę leśną ma duże znaczenie naukowe i dydaktyczne. Na terenie Rezerwatu Korzeń stwierdzono występowanie 173 gatunków roślin naczyniowych oraz 8 gatunków mchów. Do najciekawszych osobliwości rezerwatu należą; gnieźnik leśny, lilia złotogłów, wawrzyniak wiczełyko, kruszczyk szerokolistny, jarzmianka większa, zdrojówka rutewkowata.

Jezioro Drzezno

Rezerwat wodny, utworzony w 2008 r., jego powierzchnia wynosi 30,36 ha, swoim zasięgiem obejmuje jezioro Drzesno, w którym zachował się naturalny, strefowy układ zbiorowisk roślinnych i miejsca gniazdowania lub żerowania ptaków takich jak bąk, bocian biały, błotniak stawowy, lelek, dzięcioł czarny.

Rezerwaty przyrody