Mysia Wieża

Oprócz różnorodnych form krajobrazu przyrodniczego Parku, swoiste znaczenie mają również parki, pałace, ogrody zabytkowe. Niestety stan niektórych nie jest już zadowalający. Poddanych przeglądowi parków było 16, z czego 12 jest wpisanych do rejestru zabytków, a tylko w przypadku 4 prowadzone były prace konserwatorskie. Niezwykle cenne zabytki ujawnione były podczas badań archeologicznych, również w Kruszwicy. Kruszwica niegdyś była stolicą Państwa Polskiego. Prowadzone w tym mieście badania potwierdzają duże zagęszczenie stanowisk archeologicznych, na których odkryto unikatowe skarby kultury materialnej. Jednym z większych skupisk są pozostałości po wczesnopiastowskim centrum z XI w na Wzgórzu Zamkowym, gdzie góruje owiana legendą o Popielu Mysia Wieża.

Pozostałość po zamku wybudowanym za czasów Kazimierza Wielkiego, który został zniszczony podczas najazdu Szwedów w 1657 roku. Ów średniowieczny zamek otoczony był wysokim murem ceglanym z blankowaniem. Posiadał także oprócz narożnej ośmiobocznej Mysiej Wieży dwa budynki stojące przy murach i bramę wjazdową. W skład konstrukcji obronnych zamku wchodziły również częstokoły oraz trzy fosy o szerokości 10-12m i głębokości 2-3m, które były umocnione drewnianą obudową. Wieża zamku pierwotnie niższa i zwieńczona machikułami była strażnicą i miejscem ostatniego oporu do którego wchodziło się tylko jednym wysoko umieszczonym wejściem z ganku obronnego na murze obwodowym. Ze względów obronnych nie przylegał do niej żaden budynek. Budowle mieszkalne jak wykazały przeprowadzone badania wykopaliskowe znajdowały się w części południowej zamku. Ze szczytu Mysiej Wieży roztacza się wspaniała panorama Kruszwicy, gdzie widać m.in. romańską Kolegiatę p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła, zbudowaną w latach 1120-1140 z cisów kamiennych.

Budowla ta stanowi bazylikę trójnawową z transeptem i jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym półkolistą apsydą. Wcześniej bazylika miał dwie wieże, które w XV w zostały zastąpione jedną do połowy ceglaną . Z wyposażenia świątyni na uwagę zasługują: kamienna chrzcielnica z XII w, dużej wartości rzeźby późnogotyckie z początków XV w oraz monstrancja z końca XV w.