Ogólne informacje
Od kilku lat czynione były starania o wpisanie Borów Tucholskich na listę (obok 9 istniejących już w Polsce) rezerwatów biosfery, czyli o włączenie do światowej sieci ochrony w ramach programu UNESCO MaB. Drugi czerwca 2010 roku stał się szczególną datą w historii ochrony Borów Tucholskich. W tym dniu obradująca w Paryżu Międzynarodowa Rada Koordynacyjna programu Człowiek i Biosfera (MAB) zadecydowała o utworzeniu Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie. Jest to 10 i największy rezerwat biosfery w Polsce. Powołanie rezerwatu jest owocem prawie 20 letniej współpracy środowisk naukowych, władz samorządowych i organizacji pozarządowych w celu ochrony tego cennego pod względem przyrodniczym i kulturowym obszaru. Nadanie temu obszarowi międzynarodowej rangi, marki rozpoznawalnej na całym świecie z pewnością przyczyni się do promocji Borów Tucholskich jako obszaru, na którym rozwój ekonomiczny idzie w parze z ochroną przyrody, krajobrazu i dziedzictwa kulturowego w myśl szeroko pojętego zrównoważonego rozwoju.
Dlaczego Bory Tucholskie są rezerwatem biosfery?
Z listy siedlisk chronionych, ogłoszonej przez Ministra Środowiska RP w 2000 roku, stwierdzono występowanie 38 typów. Szczególnie częstymi są lasy, ekosystemy wodne, torfowiska, łąki, wrzosowiska i wydmy. Ponadto na obszarze Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie występuje 30 siedlisk, które wymagają ochrony według Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej Wspólnoty Europejskiej. Spośród nich do najczęstszych należą: wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi, jeziora lobeliowe, śródlądowe murawy napiaskowe, suche wrzosowiska, torfowiska wysokie, torfowiska przejściowe, torfowiska nakredowe z Cladium mariscus, kwaśne buczyny i żyzne buczyny, subatlantycki las nizinny, grąd środkowoeuropejski, dąbrowy acidofilne, brzezina bagienna, sosnowy bór bagienny.
Funkcje rezerwatu biosfery
Proponowany Rezerwat Biosfery jest jednym z największych kompleksów leśnych w płn.-zach. części Polski. W sieci ekologicznej ECONET – Polska (Liro red. 1995) kompleks ten jest określany jako obszar węzłowy o znaczeniu międzynarodowym. W obrębie rekomendowanego obszaru leśnego występuje szereg siedlisk przyrodniczych z listy siedlisk Ministerstwa Środowiska RP, które wymagają też ochrony według Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej. Należą do nich m.in. bory sosnowe, lasy liściaste, wrzosowiska, jeziora lobeliowe, dystroficzne z łąkami ramieniowymi i torfowiska Są to układy ekologiczne typowe dla niżowych obszarów Europy Środkowej. W ekosystemach tych żyje wiele rzadkich, reliktowych i chronionych gatunków roślin naczyniowych (drzew, krzewów, krzewinek, roślin zielnych i zarodnikowych (glonów, porostów, mchów i wątrobowców), grzybów oraz zwierząt bezkręgowych i kręgowych. Wiele z tych gatunków jest wymienianych na polskich czerwonych listach gatunków zagrożonych (m.in. glony – wśród dotychczas oznaczonych 10 gatunków, porosty 149, mchy 29, rośliny naczyniowe 136, grzyby 33, krągłouste 2, ryb 11, płazów 8, gadów 5, ptaków 33 i ssaków 15).
Granice i strefy
Szerokość i długość geograficzna obszaru:
punkt centralny 53°47′26″ szerokości geograficznej północnej, 17°59′08″ długości geograficznej wschodniej.
punkty zewnętrzne strefy buforowej 53°26′04″ i 54°08′49″ szerokości geograficznej północnej, 17°23′34″ i 18°35′12″ długości geograficznej wschodniej.
Formy użytkowania
W strukturze użytkowania terenu każdej strefy rezerwatu biosfery jest las. W strefie centralnej stanowi on prawie 86%. Udział lasów w strukturze użytkowania strefy buforowej jest nieco mniejszy, wynosi bowiem 73,74%. W strefie tranzytowej udział lasów osiąga 50,67%.
Na obszarze całego Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie lasy zajmują około 59%.