Dolina Dolnej Wisły jest ostoją ptasią o randze krajowej i europejskiej. Ptaki wykorzystują ją w okresie lęgowym, jako miejsce wylęgu i wychowu piskląt, w okresie przelotów jesiennych i wiosennych jako ważny szlak migracyjny i miejsce odpoczynku a także w miesiącach zimowych jako zimowisko. Spowodowane jest to przede wszystkim różnorodnością występujących tu siedlisk, spośród których do najcenniejszych należą piaszczyste wyspy i ławice tworzące się w korycie rzeki. Charakteryzują się one dużą dynamiką a na ich występowanie i zmienność wpływają zarówno czynniki naturalne (wahania poziomu wód, działalność akumulacyjna i erozyjna rzeki) jak i antropogeniczne (regulacja rzeki, a w szczególności działalność stopnia wodnego we Włocławku). Ze względu na zmniejszającą się liczbę siedlisk, gatunki związane bezpośrednio z korytem rzeki należą w większości do gatunków zagrożonych w skali kraju jak i Europy. Największym zagrożeniem dla piaszczystych łach dolnej Wisły i gniazdujących tam ptaków, są ponadnormatywne zrzuty wody z elektrowni wodnej we Włocławku, które odbywają się również w okresie wiosenno-letnim, powodując niejednokrotnie bardzo duże straty w lęgach.
W ramach czynnej ochrony gatunków zagrożonych, związanych z piaszczystymi wyspami na Wiśle, jesienią 1999 roku Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły (TPDW) wykupiło i wyremontowało barkę o wyporności 25 ton, służącą jako sztuczna wyspa rozrodcza dla tych ptaków. Barka została zakotwiczona na Wiśle wiosną 2000 r. i w krótkim okresie została zasiedlona przez pierwsze pary rybitwy rzecznej. Od tamtej pory rokrocznie do lęgów przystępuje tu kilkadziesiąt do stu kilkudziesięciu par rybitwy rzecznej. Barka znajduje się pod nadzorem z lądu. Obiekt jest pod stałym monitoringiem przyrodniczym prowadzonym przez pracowników Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.
Zestawienie gniazd na sztucznej wyspie rozrodczej „Rybitwa” koło Bydgoszczy
Rybitwa rzeczna (Sterna hirundo) |
Mewa Śmieszka (Larus ridibubdus) |
Kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos) |
|
2000 | 65 | 0 | 0 |
2001 | 89 | 1 | 0 |
2002 | 58 + 96* | 3 + 4* | 1 |
2003 | >110 | 4 | 0 |
2004 | 137 | 11 | 1 |
2005 | >120 | 8 | 0 |
2006 | 108 | 22 | 0 |
2007 | >80 | 10 | 1 |
2008 | 54 | 51 | 0 |
2009 | 56 + 23* | 69 + 4* | 1 |
2010 | 0** | 0** | 0** |
2011 | 69 | 17 | 0 |
razem | >1065 | >204 | 4 |
* oznacza liczbę gniazd z lęgów powtarzanych
** ze względu na 4-krotną wysoką wodę barka nie została wystawiona