W dniu 28 marca 2017 r. w Pracowni Dydaktycznej Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego odbyła się konferencja podsumowująca projekt „BIO+ - bioróżnorodni, bioświadomi, bioodpowiedzialni w województwie kujawsko-pomorskim”. Projekt został złożony w ramach programu Ochrona środowiska i energia odnawialna. Projekt rozpoczął się w październiku 2014 r., a zakończył w marcu 2017 r. Beneficjentem projektu jest Województwo Kujawsko-Pomorskie reprezentowane przez Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy wraz z jednostkami współrealizującymi. Projekt sfinansowany został z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego czyli tzw. funduszy EOG, które są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Norwegię, Islandię i Lichtenstein nowym członkom UE.
Wykonawcami projektu byli:
- Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy
- Brodnicki Park Krajobrazowy
- Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego
- Wdecki Park Krajobrazowy
- Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Minikowo
Realizacja projektu „BIO+ bioróżnorodni, bioświadomi, bioodpowiedzialni w województwie kujawsko-pomorskim” rozpoczęła się konferencją otwierającą w dniu 08.12.2014r. w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu. Poprzez realizację projektu wykonawcy chcieli uświadomić odbiorcom, jak ważna jest bioróżnorodność – nie tylko dla samej przyrody, ale również z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia. Celem projektu było przekazanie w atrakcyjnej formie wiedzy na temat bioróżnorodności i zagrożeń związanych z jej utratą, a także zachęcenie do postaw i wyborów w życiu codziennym, które mogłyby spowalniać proces zanikania różnorodności biologicznej i wymierania zwierząt i roślin.
W ramach projektu urządzono 2 pracownie edukacyjne: "Rycykowy Zakątek" w Gostynińsko-Włocławskim Parku Krajobrazowym oraz "Miętowy Gaj" w Brodnickim Parku Krajobrazowym. Obydwie zostały wyposażone w nowoczesny sprzęt elektroniczny oraz pomoce dydaktyczne. W wyniku realizacji projektu treści związane z nauczaniem i wychowaniem pro środowiskowym prezentowane są w sposób interesujący odbiorcę, po to, aby uczyły nowego podejścia do ekologii. W celu podniesienia atrakcyjności zajęć w pracowni GWPK w ramach projektu wykonano makietę parku oraz nagrano film w technologii 3D dotyczący bioróżnorodności fauny i flory. Z kolei sposób wykonania pokoi tematycznych w pracowni BPK pozwala odbiorcom przenieść się do innego świata, wejść do nory lisa albo gniazda perkoza.
Wokół pracowni "Rycykowy Zakątek" został utworzony ogród edukacyjny, natomiast w pobliżu Ośrodka Edukacji Ekologicznej "Miętowy Gaj" zostało zmodernizowanych 8 ścieżek edukacyjnych. Odwiedzający mogą poszerzyć swoją wiedzę na temat parków krajobrazowych, obszarów Natura 2000, gospodarki leśnej, różnych gatunków ptaków, owadów, roślin zielnych, krzewów oraz drzew itp. Wyjście w teren umożliwia dzieciom bezpośredni kontakt z przyrodą, stanowi aktywną formę zajęć, które odbywają się na świeżym powietrzu. W ogrodzie na zwiedzających czeka szereg różnych atrakcji, m.in. 8 enklaw tematycznych przedstawiających różnorodne środowiska GWPK.
W trakcie realizacji projektu zrealizowano 4 konferencje, 3 z nich poruszające nie tylko kwestie związane z bioróżnorodnością, ale spełniające również funkcję promocyjną. Zostały zorganizowane 2 seminaria: jedno dotyczące szaty roślinnej GWPK w kontekście bioróżnorodności, drugie bioróżnorodności w procesie edukacyjnym na przykładzie GWPK. Przeprowadzonych zostało 10 konkursów: fotograficzne, plastyczne, Eko-prezenter i Szkoła Eko-prezenterów, Zwiad po GWPK, i inne. Zostały zorganizowane wycieczki pt. Szlakiem Fortyfikacji Dolnej Wisły w Toruniu, Chełmnie, Świeciu i Grudziądzu. Przeprowadzono cały cykl różnorodnych warsztatów, m.in. fotograficznych, z geocachingu, dotyczących ochrony przyrody w dolinie dolnej Wisły, a także aktywnego monitorowania zmian klimatu i tworzenia mapy gatunkowej województwa kujawsko-pomorskiego. Odbyło się szkolenie z zakresu ochrony in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych. W pracowniach, na ścieżkach edukacyjnych i w ogrodach BPK i GWPK zostały zorganizowane dni otwarte, w trakcie których uczestnicy mogli zapoznać się ze sposobem funkcjonowania parków krajobrazowych, zwiedzić ich siedziby, uczestniczyć w wykładach na temat bioróżnorodności oraz zapoznać się z ofertą edukacyjną. Zorganizowany został festyn Święto Łąk – impreza plenerowa poruszająca kwestie związane z rolnictwem ekologicznym. W ramach projektu wydano także szereg wydawnictw, m.in. Informator przyrodniczo-turystyczny GWPK oraz przewodnik pt. Rezerwaty przyrody w Dolinie Dolnej Wisły.
Liderem projektu był Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy
Całkowity koszt projektu: 3 331 561,00 zł
W ramach projektu wykonano makietę GWPK oraz nagrano 15-minutowy film w technologii 3D dotyczący bogactwa gatunków roślin oraz zwierząt zamieszkujących teren parku. Zakupiono mikroskopy, stoły pod mikroskopy, plansze edukacyjne, zestawy edukacyjne pozwalające m.in. na samodzielne badanie gleby czy wody przez dzieci.
Wokół pracowni "Rycykowy Zakątek" został utworzony ogród edukacyjny. Odwiedzający mogą poszerzysz swoją wiedzę na temat parków krajobrazowych, obszarów Natura 2000, gospodarki leśnej, różnych gatunków ptaków i owadów, roślin zielnych, krzewów oraz drzew. W ogrodzie znajduje się 7 przenikających się wzajemnie enklaw tematycznych, z którymi związana jest tematyka prowadzonych zajęć. Poszczególne enklawy to:
1. Krajobraz Doliny Wisły
2. Klimat i astronomia
3. Las wokół nas
4. Jezioro i jego otoczenie
5. Ptaki wokół nas
6. Królewski gród Kowal
7. Motyli świat
Urządzony ogród udostępniony został do zwiedzania w czasie dni otwartych. W pracowni wykonano wystawę dermoplastów (wypreparowanych ptaków i zwierząt). Wystawa ta tematycznie związana jest z prowadzonym przez GWPK OśrodkiemRehabilitacji Ptaków Chronionych oraz zwierzętami stanowiącymi przedmiot ochrony GWPK. Zakupiono 2 kioski stereoskopowe, plansze edukacyjne, projektor 3D, ekran, laptop i odtwarzacz Blu-ray. Zorganizowano warsztaty fotograficzne oraz z geocachingu oraz dwa seminaria: "Bioróżnorodność w procesie edukacyjnym na przykładzie GWPK" i "Szata roślinna GWPK w kontekście bioróżnorodności".
Brodnicki Park Krajobrazowy
Całkowity koszt projektu: 299 610,00 zł
Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Miętowy Gaj” Brodnickiego Parku Krajobrazowego pełni funkcję „zielonej szkoły”, gdzie grupy młodzieży szkolnej w ramach kilkudniowych pobytów korzystają z oferty zajęć o tematyce przyrodniczej.
Ośrodek wyposażony został w innowacyjną pracownię dydaktyczną, w której znajduje się ekspozycja przedstawiającą bioróżnorodność Brodnickiego Parku Krajobrazowego w makro skali, w 4 podstawowych środowiskach: leśnym, łąkowym, polnym i wodnym.
W ośrodku znajduje się siedem pokoi tematycznych, przygotowanych w taki sposób, aby przypominały siedliska zwierząt. Są to:
- Żeremie Bobrowe
- Nora Lisa
- Gniazdo Perkoza
- Owady nad Wodą
- Mrowisko
- Ul
- Pod Wodą
Do każdego pokoju dołączone są pakiety edukacyjne związane z jego tematyką oraz powiązane tematycznie ścieżki edukacyjne, na których odbywają się zajęcia dla klas szkół podstawowych IV – VI:
- Nory Bobrowe
- Nora Lisa
- Gniazdo Perkoza
- Owady nad wodą
- Jak w ulu
Do każdej ścieżki opracowane zostały karty pracy. W znajdującym się na terenie ośrodka infokiosku zamieszczono następujące informacje:
- charakterystykę 25 wybranych gatunków roślin występujących na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego
- charakterystykę 40 wybranych gatunków zwierząt występujących na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego
W ramach realizacji projektu przeprowadzono dwa konkursy:
- Plastyczny dla uczniów szkół podstawowych „Bioróżnorodność Wokół Nas ”
- Fotograficzny dla uczniów szkół gimnazjalnych „Bioróżnorodność wokół Nas”
Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego
Całkowity koszt projektu: 282 057,00 zł
W ramach projektu zorganizowana została konferencja przyrodnicza pt. „Czynna ochrona przyrody dolin rzecznych”, szkolenie z zakresu ochrony in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych, warsztaty przyrodnicze na temat różnorodności biologicznej, ochrony przyrody i walorów przyrodniczych w dolinie dolnej Wisły, wycieczki przyrodnicze pt. „Szlakiem Fortyfikacji Dolnej Wisły” oraz konkursy przyrodnicze pt. „Eko-prezenter” i „Szkoła Eko-prezenterów”.
ZPKChiN zorganizował dwie edycje konkursu przyrodniczego „Eko-prezenter” i „Szkoła Eko-prezenterów”. Konkurs skierowany był do uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów klas I-III gimnazjum z Bydgoszczy. Został zorganizowany w celu popularyzowania wiedzy na temat obszarów chronionych województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz szerzenia świadomości zachowania bioróżnorodności i rozwoju postaw proekologicznych.
Konkurs umożliwił nabycie wiedzy na temat bioróżnorodności i zagrożeń związanych z jej utratą. Stworzył warunki do swobodnej, rzeczowej i publicznej prezentacji ochrony przyrody oraz wdrożył uczniów do organizowania swojej pracy przez pozyskiwanie atrakcyjnych materiałów w literaturze i Internecie.
Zorganizowano dwie edycje wycieczek przyrodniczych pt. Szlakiem Fortyfikacji Dolnej Wisły. Uwzględniały one zwiedzanie obiektów dawnej Twierdzy Toruń, Chełmno i Grudziądz w tym obiektów ujętych w sieci NATURA 2000 tj. Fortów w Toruniu obszarów PLH040001, Cytadeli Grudziądz PLH040014 i Zamku Świecie PLH040025.
Wędrówka po umocnieniach dolnej Wisły była propozycją dla turystów, krajoznawców, miłośników przyrody i pasjonatów architektury obronnej interesujących się ochroną przyrody.
Celem wycieczek była prezentacja dobrych praktyk związanych z ochroną nietoperzy oraz przedstawienie zagadnień różnorodności biologicznej dawnych obiektów militarnych w województwie kujawsko-pomorskim. Odbyły się dwie edycje warsztatów przyrodniczych pt. Różnorodność biologiczna i ochrona przyrody w Dolinie Dolnej Wisły. Warsztaty skierowane były do nauczycieli wszystkich szczebli nauczania, przedstawicieli organizacji pozarządowych, pracowników lasów państwowych, biur turystycznych, krajoznawców, miłośników przyrody oraz pozostałych mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego. Podczas warsztatów przekazano wiedzę nt. czynnej ochrony przyrody w Dolinie Dolnej Wisły i technik obserwacji zjawisk zachodzących w przyrodzie. Warsztaty umożliwiły poznanie różnorodności biologicznej oraz istoty ochrony i funkcjonowania przyrody na terenie ZPKChiN. Uczestnicy poznali ciekawe obiekty i miejsca o wysokich walorach naukowych, przyrodniczych i krajobrazowych. Warsztaty odbyły się w Gospodarstwie agroturystycznym w Gzinie, rozłożone zostały na cztery bloki tematyczne. Zorganizowane zostały dwie edycje szkoleń z zakresu ochrony in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych, tzw. Dni Otwarte Sadów. Szkolenia składały się z wykładów, prezentacji, przerw na poczęstunek, zajęć praktycznych oraz degustacji produktów sporządzonych na bazie lokalnych owoców. Odbyły się na terenie zabytkowej zagrody Chrystkowie w Zespole Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Obejmowały instruktaż zakładania tradycyjnych sadów, naukę wykonywania projektu nasadzeń i rozmnażania drzew owocowych. W czasie ich trwania omówiono zagadnienia dotyczące przede wszystkim starych odmian drzew owocowych w Dolinie Dolnej Wisły, historii sadownictwa i przyrodniczego znaczenia przydomowych sadów. Przedstawiono również przykłady ochrony in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych. Omówiono także wybór terenu, przygotowanie gleby i wykonanie projektu nasadzeń. Przedstawiono sprzęt i materiały do szczepienia oraz okulizacji. Szkolono w zakresie formowania drzewek i technik cięcia. Szkolenia skierowane były do nauczycieli akademickich, pracowników parków krajobrazowych, pracowników ogrodów botanicznych, przedstawicieli organizacji pozarządowych, pracowników lasów państwowych, sadowników, ogrodników, działkowców, właścicieli sadów, przedstawicieli Kół Gospodyń Wiejskich oraz pozostałych mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego. Dodatkowo dla ZPKChiN zakupione szereg urządzeń pomocniczych. Urządzenia GPS, umożliwiają m.in. rejestrację przebytych tras podczas wycieczek przyrodniczych. Fotopułapki są wykorzystywane do monitoringu zwierząt oraz obserwacji flory i fauny na terenie ZPKChiN. Dane uzyskane z fotopułapek służą do publikacji artykułów i komunikatów popularnonaukowych.
Dzięki rejestratorom temperatury i wilgotności powietrza możliwe stało się określanie temperatury oraz wilgotności w obiektach ZPKChiN oraz w ich otoczeniu. Uzyskane dane są pomocne przy wykonywaniu kolejnych adaptacji przyrodniczych oraz służą do badań naukowych na temat mikroklimatu dolnej Wisły.
Lornetki stosowane są w trakcie obserwacji ornitologicznych prowadzonych w czasie wycieczek, warsztatów i szkoleń przyrodniczych oraz w przypadku konkursów i konferencji.
Laptopy i projektory multimedialne są wsparciem technicznym w czasie konferencji, warsztatów, szkoleń, konkursów i wycieczek przyrodniczych. Służą do tworzenia i gromadzenia materiałów niezbędnych przy publikacji materiałów informacyjnych, broszur i przewodników i ich prezentacji w ciekawy sposób.
Aparat fotograficzny został zakupiony w celu udokumentowania wydarzeń realizowanych w ramach projektu oraz do przygotowywania wydawnictw w tym: przewodników, broszur, materiałów informacyjnych, ulotek i zaproszeń.
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Całkowity koszt projektu: 58 140,00 zł
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie w ramach projektu „BIO+- bioróżnorodni, bioświadomi, bioodpowiedzialni w województwie kujawsko-pomorskim" w całym okresie jego realizacji podejmował działalność edukacyjną w formie szkoleń, animacji oraz imprezy plenerowo- edukacyjnej „Święto łąk”. Przygotowano 13 animacji przyrodniczych pn. „Ekosystemy Doliny Noteci”. Animacje przeprowadzone były w formie zajęć terenowych na ścieżce dydaktycznej „Na Krawędzi Doliny Noteci”. Z zajęć skorzystało w sumie 287 osób.W ramach projektu odbyło się 7 szkoleń pn. „Rolnictwo ekologiczne sprzymierzeniec środowiska naturalnego” oraz 7 szkoleń pn. „Bioróżnorodność w aspekcie rolnictwa” dla 113 osób. Odbyła się również Impreza plenerowo-edukacyjna „Święto Łąk” – przyrodnicza przygoda na łące na terenie Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Podczas wydarzenia przeprowadzone zostały warsztaty przyrodnicze, konkursy, w trakcie których można było poznać i pogłębić wiedzę w zakresie m.in. ornitologii, botaniki, entomologii czy zdrowego żywienia. Impreza skierowana była do dzieci szkół podstawowych, zarówno grup zorganizowanych (szkolnych), jak i rodzin z dziećmi.
Wdecki Park Krajobrazowy
Całkowity koszt projektu: 313 719,00 zł
Przez WPK został zorganizowany konkurs "Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów we Wdeckim Parku Krajobrazowym” i warsztaty dotyczące ochrony bioróżnorodności organizowane przez WPK. Podczas cyklu warsztatów młodzież z 15 gimnazjów z województwa kujawsko-pomorskiego (Gimnazjum nr 2 w Świeciu, Zespół Szkół w Osiu, Zespół Szkół w Cekcynie, Publiczne Gimnazjum w Nowem, Katolickie Gimnazjum w Świeciu, Gimnazjum Publiczne w Lnianie, Gimnazjum Publiczne w Warlubiu, Publiczne Gimnazjum w Gródku, Gimnazjum Nr 3 w Zbrachlinie, Gimnazjum w Jeżewie, Gimnazjum w Laskowicach, Zespół Szkół w Kęsowie, Gimnazjum Nr 1 w Chełmnie, Zespół Szkół w Bysławiu, Gimnazjum w Śliwicach) brała udział w zajęciach, które były częścią konkursu ekologicznego w ramach projektu. Warsztaty przyrodnicze odbywały się w Ośrodku Wypoczynkowym „Perła Borów” w Tleniu oraz w lesie i na łące w pobliżu ośrodka.
Uczniowie zrealizowali następujące zajęcia:
- Konwencja o różnorodności biologicznej
- Sposoby monitoringu i inwentaryzacji fauny i flory
- Obserwacja oraz sposoby i zasady jej prowadzenia
- Sprzęt służący do prowadzenia obserwacji fauny
- Sprzęt służący do prowadzenia obserwacji pogody
- Biocenoza lasu
- Orientacja w terenie
- Biocenoza łąki
- Gatunki inwazyjne
- Obserwacja zwierząt
- Obserwacje roślinności związanej z łąkami
- Obserwacje roślinności związanej z obszarami nadwodnymi
- Biocenoza zbiornika wodnego
- Obserwacja ptactwa wodnego
- Zwiększenie atrakcyjności terenów ubogich pod względem miejsc lęgowych na przykładzie traczy nurogęsi i gągołów
- Orientacja w terenie – ćwiczenia
- Tropy zwierząt
W Gminnym Ośrodku Kultury w Osiu rozegrano finał Konkursu Ekologicznego. Wzięły w nim udział 10-osobowe zespoły szkolne wyłonione na podstawie wyników oceny opracowania konkursowego wykonanego przez zespół samodzielnie na terenie miejsca zamieszkania.Na koniec ostatnich zajęć drużyny napisały test podsumowujący część warsztatową konkursu.
Projekt „BIO+” obejmował wydanie szeregu publikacji, takich jak:
- Informator Przyrodniczo-Turystyczny GWPK
- Przewodnik Rezerwaty Przyrody w Dolinie Dolnej Wisły
- Podręczny Atlas Dawnych Odmian Grusz
- Podręczny Atlas Wiśni, Czereśni i Śliw
- Roślinność Chroniona w Dolinie Dolnej Wisły
- Przyroda Fortyfikacji Dolnej Wisły
- Grzyby i Porosty Dolnej Wisły
- Rezerwaty Przyrody w Dolinie Dolnej Wisły
Dodatkowo odbyć mogła się wizyta studyjna na Islandii. Dzięki realizacji projektu „BIO+” wykonawcy mieli możliwość aplikowania o sfinansowanie wyjazdu studyjnego do kraju darczyńców, co udało się wykorzystać i zorganizować wyprawę dla przedstawicieli parków krajobrazowych oraz przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu. Rezultatem projektu jest wzrost świadomości społecznej na temat różnorodności biologicznej oraz edukacja w tej dziedzinie w powiązaniu ze zmianami klimatycznymi i ekonomiczną wartością ekosystemów.