Od niepamiętnych czasów nietoperze przerażały, ale także intrygowały ludzi. Powstawały na ich temat różne mity, zabobony oraz przesądy. Niekiedy w opowieściach stawały się krwiożerczymi wampirami, innym razem chcąc nieco ocieplić wizerunek, nadawano im bardziej przyjazne określenia. Dawniej tak bardzo lękano się nietoperzy, że nie wypowiadano nawet ich nazwy, aby nie wywoływać przysłowiowego „wilka z lasu”. Dlatego też w wielu lokalnych gwarach powstały nazwy zastępcze np. ze wschodniej Galicji pochodzi nazwa „gacek” (bo śpiące, a wisząc przypominające gacki, czyli skórzane rzemienne łączniki przy cepach rolniczych). Południowo-wschodnie gwary Małopolski są natomiast językową ojczyzną „nocka” (bo lata nocą). Podejrzewa się jednak, że najstarszym określeniem nietoperza jest nazwa „mroczek” (widywany oczywiście po zmroku). Co ciekawe, prawie wszystkie te określenia stały się ostatecznie nazwami zoologicznymi poszczególnych gatunków nietoperzy.
Na niecodzienne spotkanie z tymi wyjątkowymi ssakami mogli liczyć uczestnicy „Nocy Nietoperzy w Górznieńsko-Lidzbarskim Parku Krajobrazowym”, która odbyła się 26 sierpnia 2023 r. w ramach obchodów Międzynarodowej Nocy Nietoperzy. Na zaproszenie Parku, wydarzenie to poprowadzili specjaliści chiropterolodzy - dr Krzysztof Kasprzyk oraz dr hab. prof. UMK Michał Wojciechowski z Katedry Zoologii i Ekologii Kręgowców Wydziału Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zainteresowanych nietoperzami nie brakowało! Pod okiem pracowników Parku, uczestnicy budowali skrzynki lęgowe dla tych latających ssaków, do rozwieszenia na drzewach. Wysłuchali również ciekawej prelekcji na temat biologii i ekologii oraz znaczenia nietoperzy dla przyrody i człowieka, a także mieli możliwość zobaczyć jak się je odławia, jak oznacza do gatunku, rozpoznaje ich płeć i wiek. Gwiazdą wieczoru stał się najbardziej znany gacek brunatny, który wzbudził niemałą sympatię uczestników, doskonale prezentując się zgromadzonym. Dla niektórych było to pierwsze takie spotkanie z nietoperzami w życiu. Wszystkie odłowione nietoperze otrzymały obrączki z numerem i bezpiecznie wróciły na wolność. Uczestnicy dowiedzieli się jak chronić rodzime gatunki, a także o tym jak szkodliwe dla nietoperzy jest zanieczyszczanie sztucznym światłem. Dzięki detektorom ultradźwiękowym można było również posłuchać, niesłyszalnych dla ucha człowieka odgłosów nietoperzy, posługujących się tzw. echolokacją.
Do tej pory na podstawie przeprowadzonych badań oraz inwentaryzacji nietoperzy, na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego stwierdzono występowanie 10 gatunków, a wśród nich takie gatunki jak: nocek Natterera Myotis Nattereri, karlik większy Pipistrellus nathusii, karlik malutki Pipistrellus pipistrellus, borowiec wielki Nyctalus noctula, gacek brunatny Plecotus auritus, mroczek późny Eptesicus serotinus, mopek zachodni Barbastella barbastellus, nocek rudy Myotis daubentonii i nocek duży Myotis myotis, a także borowiaczek Nyctalus leisleri, wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Do tej listy należy dopisać 11. gatunek - karlika drobnego Pipistrellus pygmaeus, który został odłowiony i oznaczony podczas tegorocznej „Nocy Nietoperzy”.
Nietoperze wzbudziły ogromne emocje, zarówno u dzieci jak i dorosłych. Spotkanie z nimi pokazało jak ogromna jest potrzeba poznawania i kształtowania pozytywnych relacji na linii człowiek-nietoperz. Pracownicy GLPK podkreślają, że takie wydarzenia to partycypacja społeczeństwa w ochronie przyrody, „łatwiej nam bowiem przychodzi szanować i chronić coś co jest nam znane, co darzymy sympatią i czego znaczenia jesteśmy świadomi”. Nikt kto opuszczał sobotnie wydarzenie, nie miał wątpliwości, że nietoperze są wyjątkowe, potrzebne i wymagają szczególnej ochrony ze strony człowieka.
Spotkanie zakończyło się wspólnym ogniskiem z kiełbaskami pod chmurką. Nie zabrakło również pamiątkowych, „gackowych” upominków dla uczestników. Dla wszystkich zainteresowanych tematem nietoperzy, Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy przygotował wydawnictwo pt. „Co to za ciekawy zwierz? To nietoperz. Nietoperze Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego”, dostępne w siedzibie GLPK w Rudzie oraz do pobrania ze strony poniżej.
Organizację wydarzenia dofinansowano z budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego, w ramach realizacji „Oferty wakacyjnej Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego”.
Autor:
Ilona Wiśniewska
Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy